Hieronder treft u onze laatste nieuwsbrief. Wilt u als eerste op de hoogte zijn van het laatste nieuws? Schrijf u dan onderaan deze pagina in voor onze nieuwsbrief.

Vereniging Juridische Kwaliteitszorg

Beroepsvereniging voor de jurist binnen de decentrale overheid

Nr. 2 | Jaargang 2024 | Editie juni

Beste lezer,

Voor sommigen van ons staat de zomervakantie alweer bijna voor de deur. Toch maken we graag van de kans gebruik om u nog op de hoogte te stellen van het laatste nieuws. En uiteraard om terug te blikken op het ons congres in samenwerking met Vereniging JuristenRijk dat afgelopen donderdag plaatsvond over kunstmatige -en menselijke intelligentie.

Terugblik gezamenlijk congres VJK en Vereniging JuristenRijk

Kunstmatige en menselijke intelligentie: zijn gemeente- en rijksjuristen klaar voor de toekomst?

Op een frisse dag in mei verzamelden zich in het majestueuze Glazen Huis aan de Prinsessngracht in Den Haag gemeente- en rijksjuristen voor een congres dat als doel had de toekomst van kunstmatige intelligentie (AI) in de rechtspraktijk te verkennen. In een wereld waarin technologie zich razendsnel ontwikkelt, staat kunstmatige intelligentie (AI) voor sommigen op het punt om een revolutie teweeg te brengen in vele sectoren, inclusief het rechtssysteem. Gemeente- en rijksjuristen spelen een cruciale rol bij het maken en uitvoeren van  regelgeving. De vraag rijst of zij klaar zijn om AI te integreren in hun werkprocessen. Hoe kunnen zij zich voorbereiden op een toekomst waarin AI een centrale rol speelt in het rechtssysteem? De VJK in samenwerking met het VJR organiseerde op 30 mei 2024 een congres hierover. Verschillende experts hebben daar hun inzichten gedeeld over de inzet van algoritmische systemen, de regulering van AI, en de juridische implicaties. Een dag vol inspiratie, fundamentele vraagstukken en herkenning. De sfeer was geladen met nieuwsgierigheid en verwachting.

De dag die grijs en bewolkt begon, startte met de voorzitter van de VJK John Olivier. ‘Wees niet geremd om ontregelende vragen te stellen’, was zijn oproep terwijl de zonnestralen door het glazen dak van het gebouw vielen. De toon was gezet met een flinke dosis humor.
De eerste spreker, Prof. dr. mr. Jurgen Goossens, boeide het publiek met zijn presentatie over de paradigmaverschuiving vanuit bestuurskundig perspectief in de laatste decennia die zich in de rol van de overheid heeft voorgedaan, en zette de zaal aan het denken. Ook de rol van de jurist is daarmee veranderd, maar in de basis nog gelijk: namelijk het borgen van de publieke waarden. Goossens riep iedereen op na te denken – met een kritisch analytische blik – hoe de hedendaagse jurist zich wil en kan verhouden ten aanzien van AI. Hoe krijg je grip op AI, hoe controleer je AI? Hoe zorg je voor bescherming van de burger en doet men recht aan het legaliteitsbeginsel? Hoe borgen we de publieke waarden in AI?

Mr. Riccardo Osterwald van de gemeente Amsterdam betrad daarna het podium. Met een aanstekelijk enthousiasme (techoptimist) deelde hij zijn visie op AI en de juridische functie 2.0. AI biedt veel mogelijkheden, maar ook een weerbarstig randje. AI kan repetitieve taken overnemen, waardoor juristen zich kunnen concentreren op meer aan de voorkant komen – aan tafel met de inwoners, het goede gesprek. Zijn betoog werd geïllustreerd met humoristische anekdotes en treffende voorbeelden, wat zorgde voor levendige discussies onder de deelnemers. Het spanningsveld tussen de zorgen van het kwijtraken van het menselijk denkvermogen versus het niet achter kunnen blijven bij technologie en innovatie werd nieuwsgierig opgezocht.

De lunch werd in de historische tuin geserveerd, onder begeleiding van musici: het Juliana trio (strijktrio). Een sfeervolle ambiance waarbij onder het genot van een broodje flink werd genetwerkt.

De middagsessie werd geopend door mr. Fatma Çapkurt, die een gepassioneerd pleidooi hield voor zorgvuldig profileren en meer integratie van de AVG in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Als ‘techrealist’ maakt zij zich zorgen. Er ontbreekt een lange termijn visie en is sprake van hyperfocus op techniek; blockchain – AI en nu chatGTP.  Denken we nog wel zelf in de toekomst? Haar presentatie prikkelde het publiek en zorgde voor wat ‘ontregelende vragen’.
Prof. mr. Janneke Gerards introduceerde het (IAMA), een impact assessment mensenrechten en algoritmen – stappenplan dat helpt de juiste afwegingen te maken aan de voorkant. Hoe kan je  het beste een algoritme inzetten? Het IAMA kan ons helpen om AI te gebruiken als een krachtig hulpmiddel, terwijl we de controle en ethiek van menselijke beslissingen behouden. En dat is hard nodig! Algoritmische besluitvorming heeft namelijk meer risico. Mensen maken algoritmes (en menselijke denkfouten gaan hier in mee), maar algoritmes groeien door waardoor het steeds moeilijker is te ontdekken wat de basis is waarop een patroon herkend wordt door een algoritme. Een algoritme maakt ook afwegingen op basis van correlaties (er is een verband) maar is daarbij niet gebaseerd op causaliteit (waarom is er dit verband?) Het IAMA helpt om vooraf goed na te denken en af te wegen – maar ook achteraf transparant te kunnen motiveren op basis van welke belangen besluiten zijn genomen voor het inzetten (of juist niet inzetten) van een algoritme.

De sprekers sloten de middag af met een panelgesprek. Jurgen Goossens veranderde in een ware showmaster. Met een goede portie humor reflecteerde alle sprekers op de dag samen met het publiek. Een duidelijke boodschap kwam daarbij naar voren: we moeten meer met elkaar spreken en samenwerken, uit de koker van de eigen organisatie en vooral: blijf nadenken!
Na de afsluitende woorden voor de sprekers, verplaatste het gezelschap zich naar de netwerkborrel. Hier werd druk gediscussieerd over de vele inzichten en ideeën die de dag had opgeleverd. Iedereen ging naar huis met de vraag: hoe zie ik eigenlijk mijn rol als jurist ten opzichte van kunstmatige intelligentie?
 
NB. Dit verslag is deels met behulp van AI tot stand gekomen. De autocorrectie bij het notuleren tijdens het congres maakte van iama ‘oma’ en vervolgens in chatGTP ‘Intelligent Agency Model’….. Kunstmatige intelligentie en Menselijke intelligentie in balans. Blijf zelf nadenken!

VJK Bestuurslid Mirjam van der Sluis jurylid De Gouden Zandlopers

Vorig jaar won bestuurslid Mirjam van der Sluis, werkzaam binnen de gemeente Amsterdam als manager Innovatie en staf bij het Juridisch Bureau, nog de Legal Counsel Award. Ook dit jaar is ze betrokken bij de Gouden Zandlopers, maar dan als jurylid! Onlangs gaf ze hierover een interview aan Advocatie hierover. Deze kunt u hieronder lezen

Lees het interview hier

Tijd voor juridische kwaliteit!
Handleiding (rekenkamer)onderzoek naar juridische kwaliteitszo

Voor het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), mede op initiatief van de VJK, is onderzoeks- en adviesbureau Pro Facto bezig met een handleiding voor onderzoek naar juridische kwaliteitszorg (bij decentrale overheden): Tijd voor juridische kwaliteit. Deze praktische, digitale handleiding is vooral bedoeld voor rekenkamers, maar is geschikt voor iedereen die in een (overheids)organisatie de juridische kwaliteits(zorg) wil meten en zo nodig verbeteren. De handleiding bestaat uit:

  1. uitleg over juridische kwaliteit en juridische kwaliteitszorg en hoe je dat kunt beoordelen;
  2. een concreet en praktisch stappenplan voor als je onderzoek wilt gaan doen naar juridische kwaliteitszorg, met veel tips en voorbeelden. 

De verwachting is dat het ministerie de handleiding voor de zomer online publiceert. Ook de VJK, Pro Facto en de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (NVRR) zullen hier aandacht aan besteden, dus houd hun kanalen in de gaten!

Volg ons op LinkedIn

Volgt u al op LinkedIn? Sinds kort hebben we een eigen pagina als bestuur om u ook via hier op de hoogte te houden van het laatste nieuws. Klik op onderstaande knop om ons te volgen.

VJK LinkedIn pagina

De Omgevingswet

De Omgevingswet is bijna een half jaar in werking. Verschillende uitspraken zijn inmiddels verschenen. Hieronder zijn enkele interessante uitspraken opgenomen.

Overgangsrecht
De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft met het oog op de “rechtsvorming en de rechtspraktijk” in twee uitspraken van maart en april uiteengezet welk recht van toepassing is op (vervolg)besluiten die na 1 januari 2024 worden genomen. De uitspraak van maart gaat in op enkele veelvoorkomende scenario’s bij vernietiging van een ruimtelijke plan. Hieruit volgt, dat om te bepalen welk recht van toepassing is op de vervolgbesluiten, het moment van inwerkingtreding van het bestemmingsplan bepalend is. Bij inwerkingtreding van (onderdelen) van een bestemmingsplan wordt dit namelijk onderdeel van het omgevingsplan van rechtswege en is de Omgevingswet van toepassing.

Bij de uitspraak van april zet de Afdeling uiteen welk recht van toepassing is op (vervolg)besluiten op aanvragen om een ruimtelijk plan. Eén van de belangrijkste conclusies is dat bij afwijzing van een aanvraag om een bestemmingsplan vast te stellen het oude recht van toepassing is totdat het besluit op de aanvraag onherroepelijk is.

Links Raad van State:

Inhoudelijke afweging ‘evenwichtige toedeling functies aan locaties’
De voorzieningenrechter van de rechtbank Gelderland is in zijn uitspraak van 29 maart 2024 onder ander ingegaan op de vraag of de onderbouwing van een verleende omgevingsvergunning voor een Buitenplanse omgevingsplanactiviteit (bopa) wel voldoet aan het beoordelingscriterium van een ‘evenwichtige toedeling van functies aan locaties’. De voorzieningenrechter is in deze uitspraak van oordeel dat het college, in de onderbouwing voor verschillende onderdelen, in redelijkheid heeft kunnen stellen dat er sprake is van een evenwichtige toedeling van functies aan locaties.
In de uitspraak van 13 mei 2024 heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Gelderland wederom een uitspraak gedaan over een omgevingsvergunning voor een bopa. Dit keer over de toetsing van een evenwichtige toedeling van functies aan locaties in verband met de verkeersveiligheid. In deze zaak komt de voorzieningenrechter tot het oordeel dat het college in redelijkheid heeft kunnen overwegen dat er geen verkeersonveilige situatie zal ontstaan. Ook heeft het college het aspect verkeersveiligheid geborgd in de omgevingsvergunning.

Links Rechtbank Gelderland:

Advies Autoriteit Persoonsgegevens over gebruik Facebook door overheid

Op 19 april jl. heeft de Autoriteit Persoonsgegevens geadviseerd dat overheidsorganisaties Facebook beter niet kunnen gebruiken als onduidelijk is wat er met de persoonsgegevens van bezoekers van hun Facebookpagina gebeurt. Er moet namelijk gegarandeerd kunnen worden dat de verwerking van deze gegevens voldoet aan de wet en dat is op dit moment onduidelijk. Graag verwijzen we u naar dit artikel van de Autoriteit Persoonsgegevens.

Uitspraak Afdeling Bestuursrechtspraak 15 mei jl.

 

De Afdeling bestuursrechtspraak heeft op 15 mei jl. geoordeeld dat de voorwaarden in de wet voor het overnemen van private toeslagenschulden dwingend zijn geformuleerd. Hierdoor heeft de bestuursrechter dan geen ruimte om deze voorwaarden te toetsen aan bijvoorbeeld het evenredigheidsbeginsel. Meer hierover kunt u lezen in dit artikel op de website van de Raad van State. Ook zijn hier links naar twee uitspraken terug te vinden.

Nieuwe leden VJK

We hebben ook deze maand weer een nieuw lid mogen verwelkomen binnen de VJK. Graag heten we de Gemeente Voorschoten van harte welkom. Bent u benieuwd welke 198 organisaties uit het decentraal bestuur lid zijn van de VJK? Neem dan gerust een kijkje op onze ledenkaart.

Interessante publicaties en activiteiten

Interessante publicaties en artikelen:

Nieuwsbrief juni

Lees hieronder de nieuwsbrief van juni 2024