Nieuwsbrief december
Lees hieronder de nieuwsbrief van december 2024Hieronder treft u onze laatste nieuwsbrief. Wilt u als eerste op de hoogte zijn van het laatste nieuws? Schrijf u dan onderaan deze pagina in voor onze nieuwsbrief.
Vereniging Juridische Kwaliteitszorg
Nr. 4 | Jaargang 2024 | Editie december
Het einde van 2024 nadert. Wat ons betreft een goed moment om terug te blikken. Zo organiseerden we op donderdag 30 mei in Utrecht het voorjaarscongres in samenwerking met Vereniging JuristenRijk, met als thema ‘Kunstmatige en menselijke intelligentie: zijn gemeente- en overheidsjuristen klaar voor de toekomst?´. Op vrijdag 22 november jl. vond in Utrecht onze studiebijeenkomst plaats ter ere van de publicatie van de handleiding ‘Tijd voor juridische kwaliteit’. Aan de laatstgenoemde handleiding heeft de VJK meegeschreven. Twee bijeenkomsten waar kennis werd gedeeld over voor de praktijk relevante onderwerpen en waar leden elkaar konden ontmoeten.
Wij kijken ook graag vooruit naar 2025. Dit zal een bijzonder jaar worden. De VJK bestaat dan 25 jaar. Dat vieren we graag met u tijdens ons lustrumcongres op 26 juni 2025. Zet deze datum dus alvast in uw agenda. Daarnaast zijn er weer plannen voor een webinarreeks, waarover meer informatie volgt zodra hier meer over bekend is. Het nieuwe jaar belooft voor u dus zeer interessant te worden.
Verder zoeken we graag de samenwerking met u op. Wilt u zelf een keertje een bijdrage leveren aan onze nieuwsbrief met een artikel of blog? Stuur een mailtje naar info@vjk.nl en we nemen dit graag op in onze eerstvolgende nieuwsbrief. Ook zijn wij graag bereid om tijdens uw eigen bijeenkomsten, bijvoorbeeld in een regionaal juridisch overleg, met u mee te denken over de juridische kwaliteitszorg
Ministerie BZK en de Vereniging voor Juridische Kwaliteitszorg (VJK) publiceren Handleiding Tijd voor juridische kwaliteit – (rekenkamer)onderzoek naar juridische kwaliteitszorg
In opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties heeft Adviesbureau Pro Facto een handleiding voor decentrale overheden ontwikkeld over (rekenkamer)onderzoek naar juridische kwaliteitszorg.
De Vereniging voor Juridische Kwaliteitszorg (VJK), heeft op 22 november 2024 een studiebijeenkomst gehouden in de Jaarbeurs te Utrecht. Tijdens deze bijeenkomst van juridisch medewerkers van gemeenten, provincies en waterschappen is de ‘Handleiding Tijd voor juridische kwaliteit – (rekenkamer)onderzoek naar juridische kwaliteitszorg’ gepresenteerd. De handleiding is overhandigd aan Frank Kleijer, hoofd Inrichting Openbaar Bestuur bij ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en opdrachtgever van de handleiding.
Frank Kleijer: ‘een sterke en betrouwbare overheid die de maatschappelijke opgaven aankan vraagt om goede juridische kwaliteitszorg. Juridische kwaliteit is afhankelijk van de aanwezigheid van hoogwaardige juridische kennis binnen diezelfde overheid. Daarom is voortdurende aandacht voor juridische kwaliteitszorg van groot belang. De handreiking ‘tijd voor juridische kwaliteit’ draagt daaraan bij’ .
Ministeries, gemeenten, provincies en waterschappen zetten met de actieagenda Sterk Bestuur in op het verbeteren van de samenwerking tussen Rijksoverheid en de decentrale overheden. Met de handleiding wordt bijgedragen aan het actieprogramma voor decentrale overheden vanuit het ministerie van BZK, waarbij een vertaalslag plaatsvindt van de bevindingen van de Staatscommissie Rechtsstaat naar de werkvloer.
De handleiding is ontwikkeld om decentrale rekenkamers en anderen, zoals overheidsjuristen, te ondersteunen bij het doen van onderzoek naar de juridische kwaliteit(szorg) bij decentrale overheden. Het juridisch functioneren van de overheid is een belangrijk onderwerp voor rekenkamers.
Rekenkamers doen onderzoek naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het beleid en bestuur en dragen zo bij aan het versterken van de controlerende en sturende rol van gemeenteraden, provinciale staten en algemene besturen van waterschappen. Deze handleiding geeft de nodige informatie en praktische tips om onderzoek naar dit onderwerp mogelijk te maken.
De handleiding is ontwikkeld samen met deskundigen uit de praktijk, zoals vertegenwoordigers van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Vereniging voor Juridische Kwaliteitszorg (VJK) en de Vereniging van Rekenkamers.
Terugblik studiebijeenkomst 22 november
Met onverwachte stakingen in het openbaar vervoer en code geel, was het onzeker of de studiemiddag (ondanks een last minute aangepast programma voor extra reistijd) deelnemers wel de locatie konden bereiken. De zorgen waren geheel ongegrond, een volle zaal met iedere stoel die uiteindelijk bezet was! Met sneeuw, hagel, zonneschijn met regenbogen – omleidingen met bussen en lange files kwamen de deelnemers vanuit heel Nederland vol enthousiasme naar de jaarbeurs in Utrecht.
Na een kop koffie en informele begroetingen van vele bekenden startte het programma om 10.30. Hieronder een korte verslaglegging en impressie van de inhoudelijke sessies
Onderzoek naar juridische kwaliteiszorg
Tinka Floor en Heinrich Winter namen de zaal mee met de recent uitgebrachte handleiding met een stappenplan voor onderzoek naar juridische kwaliteitszorg. Hoe vlieg je dit thema nu aan? Wat zijn de tips en valkuilen? Hoe krijg je draagvlak voor dit thema? Juridische kwaliteitszorg is een enorm breed thema en het gaat niet alleen over je ‘houden aan het recht’, maar ook om het pro actief zien aankomen van risico’s en daar op anticiperen. Daarbij moet men in het achterhoofd blijven houden voor wie we het doen, voor de samenleving (responsief bestuursrecht). Het werken op een normenkader is een goede basis, waarbij we wel moeten kijken naar hoe we ons tot de rechtsnormen verhouden. Daarvoor is vakmanschap nodig. Vanuit de deelnemers kwam een mooi voorbeeld naar voren: de gemeente Zaanstad werkt met een dwarskijkteam waarbij vastgelopen dossiers ‘dwars’ worden bekeken om (met bestuurlijke dekking) een doorbraak te zoeken.
Met een praktische aanpak, duidelijke thema’s en ervaringen vanuit de werkvloer werd de zaal meegenomen en getrakteerd op een exemplaar van de handleiding om hiermee in hun eigen organisatie mee aan de slag te gaan. De handleiding helpt met de aanvliegroute op maat: breed, smal, verdiepend of juist met focus op hele directe verbeterpunten om aan te werken. In evenwicht tussen de opgave en ambitie versus de capaciteit en aanwezige kennis en kunde. Aan de slag!
Een kijkje in de rekenkamer
Na een koffiebreak waar vele bekenden elkaar weer ontmoetten, maar ook nieuwe gezichten met elkaar kennismaakten, nam Arjan Kok ons mee in de wereld van ‘de Rekenkamer’. De rekenkamer doet ook onderzoek naar diverse thema’s in het juridische vakgebied, zoals Privacy en Subsidies. Daarbij heeft de rekenkamer vergaande onderzoeksbevoegdheden. Arjan nam de deelnemers mee met hoe een onderzoek verloopt en met vraagstukken, zoals hoe een rekenkamer omgaat met vertrouwelijke stukken en wanneer de rekenkamer bevoegd is. Er werden vele voorbeelden meegegeven vanuit de praktijk. Dit zorgde voor een goede interactie met de zaal. Met een enthousiaste en nieuwsgierige dynamiek volgde de lunch waar nog flink werd nagepraat.
Panelgesprek
Na de ochtendsessies werd er overgegaan naar een panelgesprek met de praktijk. Hoe hebben de verschillende gemeenten juridische kwaliteitszorg nu ingericht? Roermond, Utrecht, Zaanstad gaven een toelichting en samen met Heinrich Winter ontstond een zeer leerzaam en interactief gesprek – natuurlijk samen met alle deelnemers in de zaal. Een rode draad was de inrichting en toepassing van het three lines model, het integraal management principe en dat we allemaal aan het zoeken zijn naar de heilige graal. Voor het positioneren van juridische kwaliteitszorg en daarmee ook bewustwording, draagkracht en doorzettingsvermogen, is het advies om van juridische kwaliteitszorg niet (alleen) een taak te maken in de organisatie, maar om dit als een expliciete functie neer te zetten. Iedere organisatie heeft weer een eigen dynamiek, omvang en opgaven: maar dat maakt het (blijven) zoeken naar de eigen heilige graal juist een mooie uitdaging
Terugblik ALV
Op 7 november jl. vond onze algemene ledenvergadering (ALV) plaats. Dit keer via een digitale bijeenkomst. De jaarrekening van 2022, begroting van 2024 en het verslag van de kascommissie zijn hierbij behandeld. De aanwezigen zijn akkoord gegaan met de stukken. Het verslag van de ALV kunt u hier lezen.
Didam Arrest II
Op 5 november 2024 heeft de Hoge Raad een nieuw arrest gewezen in de procedure die heeft geleid tot het Didam-arrest. Weer een belangrijke uitspraak voor de gemeentelijke praktijk in verband met beperkingen die zijn gesteld aan de contractsvrijheid van overheden. De eerste uitspraak van de Hoge Raad op 26 november 2021 heeft duidelijk gemaakt, dat de overheid bij het aangaan en uitvoeren van privaatrechtelijke overeenkomsten gebonden is aan het gelijkheidsbeginsel. Bij de verkoop van een onroerende zaak moet ruimte worden geboden aan andere mogelijk gegadigden. Uit verdere rechtspraak blijkt, dat de uitspraak geldt voor veel meer privaatrechtelijke overeenkomsten, die de overheid sluit met betrekking tot goederen en dus niet alleen bij verkoop.
De Didam-uitspraak heeft voor de praktijk veel vragen en onduidelijkheid opgeleverd. Het Didam II-arrest maakt in ieder geval helderder dat de Didam-regels ook van toepassing zijn op het handelen van de overheid van voor de uitspraak van 26 november 2021. Ook is duidelijk gemaakt dat een overeenkomst die in strijd met de Didam-regels is gesloten, niet om die reden nietig of vernietigbaar is. De overeenkomst is in beginsel geldig, waarbij enkele nuanceringen worden gemaakt. Belangrijk is bijvoorbeeld of partijen bewust de regels niet hebben gevolgd. De uitspraak geeft helaas geen antwoord op alle vragen.
Omgevingswet
VNG Handreiking activiteiten en milieuzonering
De VNG heeft in oktober 2024 de ‘Handreiking activiteiten en milieuzonering’, als vervanger van de publicatie ‘Bedrijven en milieuzonering 2009’, uitgebracht. Deze nieuwe handreiking is bedoeld om de gemeentelijke uitvoeringspraktijk te helpen bij keuzes over de toelaatbaarheid en inpassing van milieuhinderlijke activiteiten onder de Omgevingswet. Deze handreiking kan worden gebruikt voor het opnemen van bestaande en nieuwe bedrijventerreinen in het omgevingsplan. Ook kan de handreiking gebruikt worden bij het reguleren van milieuhinderlijke activiteiten. Doordat ruimte en milieu onder de Omgevingswet nu geïntegreerd wordt in het omgevingsplan en bij omgevingsvergunning waarbij wordt afgeweken van de regels van het omgevingsplan (Bopa) voldoet de vorige handreiking niet meer. De nieuwe handreiking gaat uit van zones met oplopende beschikbare milieugebruiksruimte per activiteit, zonder een Lijst van activiteiten bij de regels.
In november en december heeft de VNG een tweedelig webinar georganiseerd om de handreiking toe te lichten
Link naar de handreiking en webinars:
Op 13 november 2024 heeft de Afdeling in een tussenuitspraak verduidelijkt, dat een aanvraag om omgevingsvergunning voor een activiteit, die voldoet aan de binnenplanse beoordelingsregels uit het tijdelijk deel van een omgevingsplan ook op andere gronden kan worden geweigerd dan alleen ruimtelijke ordening. Bestemmingsplannen maken deel uit van het tijdelijke deel van het omgevingsplan. Veel bestemmingsplannen bevatten de mogelijkheid om binnenplans af te kunnen wijken van de regels. Om in de overgangsfase nog gebruik te kunnen maken van deze afwijkingsregels bevat de Bruidsschat een regeling, waarbijde afwijkingsregels worden gelezen als beoordelingsregels en dat toepassing hiervan een bevoegdheid is (art. 22.281 Bruidsschat). Deze uitspraak maakt duidelijk, dat een onder de Omgevingswet aangevraagde omgevingsvergunning, waarbij gebruikt wordt gemaakt van de binnenplanse beoordelingsregels alleen kan worden verleend als sprake is van een evenwichtige toedeling van functies aan locaties (etfal).
Volg ons ook op LinkedIn
Volgt u al op LinkedIn? Sinds kort hebben we een eigen pagina als bestuur om u ook via hier op de hoogte te houden van het laatste nieuws. Klik op onderstaande knop om ons te volgen
Nieuwe leden VJK
We hebben ook deze maand weer een nieuwe leden mogen verwelkomen binnen de VJK. Graag heten we de Gemeenten Schouwen-Duiveland, Roermond en Steenbergen van harte welkom. Bent u benieuwd welke 202 organisaties uit het decentraal bestuur lid zijn van de VJK? Neem dan gerust een kijkje op onze ledenkaart.
Interessante publicaties en activiteiten
-
- Boek: Brein en Recht – Lotte van Dillen, Anna van Duijvenvoorde, Jeroen ten Voorde en Michiel van de Wolf
- Dossiers – Vereniging van Griffiers
- Rijksoverheid – Staat van de wetgevingskwaliteit
- VNG Jaarplan 2025
- Toetsing van deskundigenadviezen door de bestuursrechter
- Motie van de leden Palmen en van Nispen – Tweede Kamer
- Zeldzaam geslaagd beroep op het verbod op reformatio in peius in planschadezaak
- Blind voor mens en recht” Brief van minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Staatsecretaris Financiën d.d. 5 december 2024.
Interessante bijeenkomsten:
- 16 mei 2025: Jaarvergadering VAR
- 26 juni 2025 – Congres VJK
